I kēia wahi, huli maila ʻo Hiʻiaka a nānā maila i kahi o Kaʻanahau, a hū aʻela kona aloha no ua kāne nei āna, ka mea hoʻi nāna “ke kī i hemo ai ke pani, ke kaunu a ka makemake,” a i ia wā ʻo ia i hāpai aʻe ai i kēia kau. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.153
[hehele]He heʻe ʻana i ka nalu ma ke kino wale nō a i ʻole ma ka papa kaha nalu.
Laʻana palapala:
A ʻike akula ʻo Hauaʻiliki i ko Lāʻieikawai ʻakaʻaka ʻana iho, manaʻo ihola ʻo ia ua komo ka makemake iā Lāʻieikawai ma kēia hana a Hauaʻiliki, a laila, hoʻomau akula ʻo ia ma ke kaha nalu. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 14:71
A i kekahi wā, hele lākou ma kahakai o Laupāhoehoe e kaha nalu. He akamai ʻo ʻUmi i ke kaha nalu, a heihei ʻo ʻUmi me Paiʻea. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 67:72
[hehele]He kuʻu hunehune iho i kekahi mea liʻiliʻi ma luna o kekahi mea, keu hoʻi kahi paʻakai liʻiliʻi i luna o kekahi mea ʻai e laʻa me ka ʻiʻo iʻa a pipi paha. LLK
Laʻana palapala:
E kāhunahuna mai i ka paʻakai ma luna o kaʻu pā mea ʻai i ʻole e koʻekoʻe.
Kāhunahuna i ka paʻakai i ka iʻa maka i mikomiko a ʻono ke ʻai aku. LLK
No ka moku. [hehele]Ke kū mālie ʻana o ka moku ma kai aʻe o ka uapo a i ʻole ke kū mamao iki ʻana i kekahi moku aku.
Laʻana palapala:
He moku maʻi… ʻAʻole i ʻae aku ke pailata e kuʻu kona heleuma ma waho o Māmala, akā, e kālewa wale nō ma ka ʻili kai… Ke Aupuni Moʻī, Helu 129:10, ʻao.301
Iā lākou nei i hiki ai i laila, hāʻule nā hāʻawe, hoʻomaha, ma lalo o ka lāʻau, a i kumu e lōʻihi ai ia hoʻomaha ʻana, a e kō ai hoʻi ʻo kēia manaʻo o kēia kanaka, o ke kokoʻolua o kahi Nīheu kalohe, hilinaʻi aku nei ʻo ia i ke kumulāʻau, kani ke oli. Ka Nupepa Kuokoa, 28 ʻOkakopa 1921
[hehele]He paʻa pono ʻole o kekahi mea e like me ka manaʻo, ka pilina kanaka, ka moʻolelo o kekahi mea; he kānalua.
Laʻana palapala:
He ʻoiaʻiʻo ke komo aku nei ka ʻāina i loko o nā Kālai Aupuni kāpekepeke a kapakahi ʻana, a ʻo nā hoʻoponopono Aupuni ʻana, ke ʻike ʻia aku nei ke kūʻē nui ʻia mai nei e kēlā a me kēia o nā kānaka ponoī o ka ʻāina. Ka Buke Moʻolelo o Hon. Robert William Wilikoki, 1:9
Inā pēlā ke ʻano lolelua a kāpekepeke hoʻi o ʻAmelika, pehea lā kākou e hilinaʻi ai i kāna mau kānāwai ʻē aʻe? Kauakūkalahale, -2018-11-24
Kāpekepeke hoʻi ʻo Kauikeaouli ma waena o ka noho aliʻi hoʻokahi a me ka ʻae ʻana i nā koi a nā aliʻi oʻo. ʻO Kamehameha Nui, ʻao.28
[hehele]ʻO ke komo a hele wāwae i loko o ka wai pāpaʻu no kekahi māhele hana pono mea ʻai. Ma ka lawaiʻa mōkūkū pāpaʻi i ka wai kai, he hana kaʻau pāpaʻi ia. No ka lawaiʻa ʻō heʻe i ka wai kai, he kaʻau heʻe ia. No ka hana mahi ʻai i loko ka loʻi kalo, he kaʻau loʻi ia. Mānaleo
Laʻana palapala:
Ua hele akula kekahi poʻe i ke kaʻau pāpaʻi ma ka ʻaekai o Kuloloia. Ka Nupepa Kuokoa, 20 Kepakemapa 1893
ʻO ke kumu hoʻomāhuʻi ia o nā aliʻi a me nā makaʻāinana, mai Hawaiʻi a Kauaʻi, mai ka poʻe hanohano a ka poʻe ʻilihune, mai ka poʻe ikaika a hiki i kulipeʻe, mai ka maka kaʻakaʻa a ka makapō, a ua hele makapō ʻia ke alanui no ka pono a Kaʻahumanu. Ke Aupuni Moʻī, ʻao.97
Hoʻopae ʻia mai hoʻi ua iʻa lā ma uka o ke one e ka nalu. He ʻoni kaʻanini a kūlepelepe ma laila, a ʻoia nō ʻoe he hulahula ka hana. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, 12:92-93
Mai ka lani nō a ka honua, lele akula ʻo Kawelo mai ka waʻa aku a ma luna o ke one. Pohā ana kahi ʻuʻina ikaika a ʻike ʻia ua kanaka ikaika nei o Waiʻanae, e kaʻanini ana kona kino i ke one a e kākā ana nā wāwae. Kauakūkalahale, 2007-07-22
[hehele]He ʻoniʻoni ʻana o ke kino mai kekahi ʻaoʻao a kekahi ʻaoʻao ma ka moe ʻana i luna o ka moe ma muli o ka pilikia i ka maʻi a moe ʻino paha. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
Laʻana palapala:
E Hiʻi ē! Pehea au? Eia kuʻu hanu lā ke kaʻapā wale nei nō i ka houpo. Aloha wale nō kā hoʻi kāua. Eia ka pōhaku lā, ua hele maila a kuʻu umauma. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.380
ʻAʻole nō e hānai aku i nā kamaliʻi i ka pīneki kāʻokoʻa a i ʻole ka pīneki paka maʻa mau. Kauakūkalahale, -2017-01-07
Ke kahukahu nei hoʻi kākou i ia ahi he mauli Hawaiʻi e ʻoiaʻiʻo ai ka Hawaiʻi ʻana o kākou ma ke ʻano he kino kanaka kāʻokoʻa a ma ke ʻano he lāhui kekahi. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, (Pākuʻina A), ʻao.414
[hehele]He hū ʻana aʻe o ke ea o loko o ka ihu a hoʻokē i waho ma ka puka ihu, no ka maʻi anu paha, a i ʻole kekahi mea ma loko o ka ihu. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
Ma ka nui o kona kihe ʻana, ua maopopo iaʻu, ua loaʻa ʻo ia i ka maʻi.
[hehele]He lele mālie ʻana ma ka lewa me ka ʻupoʻi ʻole i ka ʻēheu.
Laʻana palapala:
E kīkaha ana kēlā ma luna aʻe oʻu me ka nānā aku i kahi ʻio, a me ka nānā pū mai nō hoʻi i koʻu lima, kahi e paʻa nei ka ʻiʻo, a laila, hoʻokahi ʻūpaʻi ʻana iho o ka ʻēheu, a māpu maila kēlā me ke kuʻu hou mai ma luna iho o koʻu puʻupuʻu lima. Koʻu ʻAoʻao o ke Kuahiwi, ʻaoʻao 205
[hehele]He ʻōlelo kahamaha ʻana; he ʻōlelo ʻana ma waena o ka ʻōlelo ʻana a haʻi.
Laʻana palapala:
Ua ʻike ʻo ia i ka mea nui o ka hoʻokipa ʻana i nā malihini, ʻaʻole e hōʻole i ka ʻai a me ka hiamoe ma ka hale. Pono nā keiki e hoʻolohe me ke kīkahō ʻole. No Mary Kawena Pukui, ʻao.11
ʻŌlelo kīkoi aʻela hoʻi kekahi poʻe aliʻi, ʻʻHe kupanaha nō ua Boti hume naʻau o Kamehameha, ʻo ia ihola kā hoʻi ke aliʻi nāna e hoʻomoe nā moʻopuna a Kamehameha.” Ke Aupuni Moʻī, Helu 76:6, ʻao.47
Ua ala makaʻala mākou i kēia kakahiaka nui, a i ka hemo ʻana aku i waho, e mau ana nō ka ua kilihune ʻana, me ka paʻapū nō hoʻi o nā wahi a pau, i ka ʻohu a me ka noe. Huakaʻi Mākaʻikaʻi a Kaupō, Maui, ʻao.83
[hehele]Kekahi ʻano ʻōkuʻu ʻana, ka pelu o ke kuli a pili ka ʻēlemu i ke kuʻekuʻe wāwae. ʻO ka maʻamau no ka hoʻopau pilikia ʻana (hoʻokuʻu ʻuala), ʻaʻole naʻe ma ka noho.