[hehele]He hanu ʻana me ka hana nui ma muli o ka pīhoihoi a kaumaha paha ma ka uē ʻana; ka hanu nui ‘ana i loko o ka wā uē; he hanu nui ʻana ma hope o kekahi hana e luhi ai ke kino; he hanu ʻana mai i ka wā puhi paka. He Moʻolelo Kaʻao no Punia
Laʻana palapala:
No laila, kukuli koke ihola ʻo Darnley ma nā wāwae o Mere, a pane akula ʻo ia me ka leo haʻuhaʻu a me ka helehelena uē, “E kala iaʻu e kuʻu ʻĀnela! E kuʻu Mōʻī Wahine! E kala mai iaʻu.” Ka Nupepa Kuokoa, 7 Mei 1864
…He ʻōʻili mai nō ʻo ia a noho mai he mau hola wale nō, a laila, heo aku. Koʻu ʻAoʻao o ke Kuahiwi, ʻaoʻao 159-60
A laila, hāliʻi ihola i ke kapa moe ma luna. Kohu mea lā, e hiamoe ana ʻo Hina ke nānā aku. Ma hope o ia hana, heo akula ʻo ia. Moʻolelo Polenesia, Nonanihonihololoa, ʻaoʻao 65
Nuku maila kēlā me kona ʻano hae e poina ʻole iaʻu, a laila, heo akula a nalowale ma lalo o nā lau Koʻu ʻAoʻao o ke Kuahiwi, ʻaoʻao 67
Me ia mau ʻōlelo, ua hehē aʻela ka ʻaka a ua poʻe nei, a i waena nō naʻe o kā lākou ʻakaʻaka ʻana, ua lohe maopopo ʻiʻo akula lākou i ka leo kanaka mai loko mai o ke kino o ka manō. He Moʻolelo Kaʻao no Punia, mokuna VII, ʻaoʻao 27:5
No kēia pane a ke keiki, hehē aʻela ka ʻaka a nā wahi ʻelemākule, no ka mea, ua huhū mua lāua i ka ʻōlelo o ke keiki iā lāua i ka ʻauae lena… Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 18
hehikū
[hehele]Ka ʻaʻe ʻana i ke kapu a i ʻole ka lula me ka maopopo; ka puka ʻana ma waho aku o nā palena. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
ʻO kēia hoʻolele ʻia ʻana mai o nā koa ʻAmelika i uka nei o ka ʻāina, he mea menemene ia i nā puʻuwai Hawaiʻi ʻoiaʻiʻo, a ke hoʻomanaʻo aʻe nā Hawaiʻi i nā lā hōaloha lōʻihi a ʻAmelika i hīpuʻu paʻa ai me Hawaiʻi i loko o ke aloha, e lilo auaneʻi ia lā i lā e kaʻao mau ai nā mamo hou a Hawaiʻi, ʻo ia ka lā mua a ʻAmelika i hehikū ai i ke kapu o ko lāua noho hōaloha ʻana, me ka mea ʻole ʻia aku o nā kupa o ʻAmelika e nā Hawaiʻi, a ʻaʻole hoʻi ʻo kona mau luna Aupuni kiʻekiʻe ma kēia alo aliʻi. Ka Buke Moʻolelo o Hon. Robert William Wilikoki, ʻaoʻao 33
Pehea ʻo ia i ʻaʻa ai e hehikū i loko o ia pā kapu?
[hehele]He hoʻopuka ʻana i ka leo oli i ʻano like ke kani ʻōkalakala me ke pani puka nui o ke kūkaehao, ke pani a wehe ʻia. Lohe pinepine ʻia ma nā mele maʻi a hoʻoipopipo.
[hehele]He hoʻopuka ʻana i ka leo oli palupalu i ʻano like ke kani me ke pani puka kūkaehao, ke pani a wehe mālie ʻia. Lohe pinepine ʻia ma ka pau ʻana o ka ʻiʻi.
...hiaʻā wau i kēia pō a ao, ʻaʻole moe i ke ala wale nō. Ke Kumu Hawaii, 28 Pepeluali 1838
ʻAʻole naʻe ia i lilo he mea manaʻo ʻino no ke aliʻi, a he mea e hiaʻā ai kona pō. Ka Leo o ka Lahui, 23 Mei 1893
Hiaʻā ʻo Maile i ia pō no ka nui o kona pīhoihoi. E nūnē ana ʻo ia i ke ʻano o Kupuna Maliʻu: inā he kumu ʻoʻoleʻa paha ʻo ia, ʻaʻole paha. E Ola Ka ʻAlalā, 10:33
[hehele]Ka ke kani ʻana a ka pā ʻana mai o ka makani me he hōkio lā.
Laʻana palapala:
A i kekahi lā, hele ua keiki nei e hoʻopau pilikia ma kekahi wahi hāʻalu, a iā ia e hoʻolepo ana, hihio mai ana ka makani ma lalo aʻe ona, a pūʻiwa ʻia ʻo ia... Huaʻōlelo Makalei
Iā Pāpā e haʻi mai ana i ka moʻolelo, aia nā keiki ʻelua ke hiʻolani ala ma luna o nā kūkini ma ka papahele me ka haliu piha o nā pepeiao i nā huaʻōlelo a pau e puka mai ana mai kona mau lehelehe iho.
Inā maopopo i ko Hawaiʻi nei nā kumu nui i ka ʻimi waiwai hoʻonui loa, a laila e pono ke hōʻikaika aku i ʻole ʻo ia e hoka i ka hoka ʻana o ka poʻe hana kāpekepeke. Ka Hae Hawaii, 30 ʻApelila 1856
[hehele]Ka hiamoe ʻana ma kekahi wahi a ao aʻe kekahi lā. I ka nui o ka manawa, ʻaʻole ma ko ke kanaka hale ponoʻī. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
“Ua pono,” wahi a ʻIwa, “e hoʻoaumoe kāua i kēia pō a ao, a laila kāua holo no Hawaiʻi,” a ua pono kēia i ko Keaʻau manaʻo. He Moʻolelo Kaʻao no ʻIwa, ʻao.1
E Māmā, ua kono ʻia au e hoʻāumoe ma ka hale o Kekipi. Hiki nō?
Kā hou ihola wau i ka hoe, a i nānā hou aku ka hana, kāhāhā, ua piʻi mai nei ke kai me ke emi loa o ka waha o ke ana. Ua hāiki loa e hiki ai iaʻu ke puka hou aku. ʻO kā māua wale nō, ʻo ka hoʻāumoe iho i laila a kai make hou, a hiki mai hoʻi ka wanaʻao. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, ʻao.152
Makemake koʻu hoaaloha e hoʻāumoe au ma kona hale i kēia pō.
ʻO kā māua wale nō, ʻo ka hoʻāumoe iho i laila a kai make hou, a hiki mai hoʻi ka wanaʻao. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, ʻao.152
...ke ao loa ʻana aʻe ʻike ihola lākou eia kā lākou i Hawaiʻi, no laila, hoʻokomo akula ua ʻauwaʻa nei a pae akula i Kawaihae. Moʻolelo Hawaiʻi o Pakaʻa a me Ku-a-Pakaʻa, ʻao.95
I ke kakahiaka nui, hoʻokomo ana ʻo Hoʻoikaika moku i ka nuku o Māmala, a i laila lākou i hoʻomanaʻo ai i ke akua, me ka hākoʻokoʻo ʻana ma kā lākou mau pule, no ka mea, ua lohe mua ʻia aku i Maui, aia a ʻike ʻia ka moku e hoʻokomo mai ana i ke awa ʻo Kou, a laila, ʻo ka manawa ihola nō ia e lele koke aku ai nā pōkā o nā pū kuniahi. Ke Aupuni Moʻī, Helu 84:3, ʻao.70
Ke hoʻokomo maila nā moku hali poʻe mākaʻikaʻi i loko o Kealakekua.
Ua hoʻi mai māua i loko o ka lumi no ka hoʻomaha ʻana. Kani ka hola ʻelima o ke ahiahi, hoʻokomo ana ke Kīlauea i ke awa o Hāna. Huakaʻi Mākaʻikaʻi a Kaupō, Maui, ʻao.89
Loaʻa maila ka wai hua, ʻo ia nō hoʻi ka wai māpuna e huahuaʻi aʻe ana, a ʻo ka wai lani hoʻi, ʻo ia ka wai i loko o ka lau kalo. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.208
Aia ma laila, ma kahi mamao ma ka Hikina, ua loaʻa kekahi mea e hulali a e ʻoni ana. Ka Lio o ke Kula, 12:82
E hulali ana ka pena o kona kaʻa hou i ka lā. Nānā akula nā maka o Leiloke i ka hulali o nā ʻōpuʻu kaimana ma ka pukaaniani o ka hale kūʻai a kuko ihola ʻo ia e loaʻa kekahi iā ia.